Vroeger gingen alle uitvaarten via de kerk. In Nederland heeft er natuurlijk ook een grote ontkerkelijking plaatsgevonden, welke nog steeds gaande is. Steeds meer mensen kozen en kiezen ervoor om de uitvaart niet meer (volledig) te organiseren via de christelijke religie; protestants of Rooms-Katholiek. Natuurlijk zijn er tegenwoordig vele verschillende culturen, religies, overtuigingen en stromingen die invloed hebben op onze uitvaartcultuur. Naast de kerk valt er ook te denken aan een synagoge of moskee. Na de kerkelijke uitvaarten werden er aula’s gebouwd bij begraafplaatsen en crematoria. Het interessante is dat een aula vaak dezelfde indeling heeft als kerk, ook met spreekgestoelte. Steeds meer zie je een andere indeling met banken, maar écht veel is er niet aan gewijzigd. Toch is dit een interessante stap, want een aula heeft niet de automatisch aanwezige rituelen van een kerk. In een aula bij een begraafplaats of crematorium heb je het vaak over een foto-/videopresentatie, muziek en sprekers.
De niet-kerkelijke cultuur heeft dus niet meer vanzelfsprekende rituelen. We hebben het in het dagelijkse vakjargon en binnen het vormgeven van het afscheid vaak over ‘de persoonlijke uitvaart’. Door de aidsepidemie in de jaren 80 en de uitvaartvernieuwers in de jaren 90 hebben herinneringsplechtigheden een eigen karakter gekregen. Keuzes werden vrijer en afscheid kwam in het licht te staan van het levensverhaal van degene die losgelaten moest worden. Woorddienstbegeleiders kwamen als opvolging van de geestelijk voorganger en ritueelbegeleiding werd een vak binnen de uitvaartbranche. Ook werden beide voorgenoemde functies onbewust onderdeel van het vak van de uitvaartbegeleider. De functie werd daarom op vele facetten complexer.
Tegenwoordig is er zoveel mogelijk. Dat maakt een keuze ook wel eens lastig. Elke uitvaartbegeleider kan je hierbij ondersteunen. Vaak worden nog de vragen gesteld:
Wat is gebruikelijk of wat zullen anderen daarvan vinden? Probeer dat los te laten. Voel met elkaar aan wat de juiste keuze is. Een kerk, aula van een begraafplaats of crematorium, of een non-funeraire locatie. Deze laatste optie bevat vele mogelijkheden. Denk aan een strandtent, zaal bij een landgoed, restaurant, kasteel, voetbalkantine en ga zo maar door. Er zijn zoveel plekken waar het mogelijk is om de overledene te eren. Maar wat dacht je nog van een uitvaart thuis of buiten? Kortom: de Nederlandse Uitvaartcultuur is een uitvaart van André Hazes in de Arena, een intiem afscheid thuis, een minuut stilte bij de plaatste voetbalvereniging waar de overledene op de middenstip staat, een rituele bewassing in de moskee, een lintenritueel in een strandtent, rituele Creools-Surinaamse dragers bij een begrafenis, een dienst van woord en gebed in de kerk en ga zo maar door.
